Traumą nazywamy uraz emocjonalny powstały na skutek jednorazowego ekstremalnie stresującego wydarzenia lub sytuacji trwającej przez dłuższy czas o zabarwieniu stresogennym. Dorosły człowiek dobrze wie, ile spustoszenia w psychice i organizmie może wywołać stres. Potrafi on znaleźć najlepsze dla siebie techniki relaksujące, które obniżają poziom napięcia. Niestety umiejętności radzenia sobie ze stresem nie posiadają dzieci. Są one niczym gąbka., chłoną wszelkie emocje negatywne i pozytywne, i nie umieją się bronić przed niszczącymi konsekwencjami stresu.

Przebyta trauma w dzieciństwie zostawia piętno, które dobrze jest przepracować, w przeciwnym razie do końca życia będzie dawać o sobie znać. O wielkościach konsekwencji decydują m.in. zasoby wewnętrzne człowieka, wsparcie społeczne czy też jego brak, uwarunkowania biologiczne jak np. większa wrażliwość układu nerwowego, otrzymane wzorce zachowania, osobowość człowieka. Dobra wiadomość jest taka, iż skutki traumy są do pokonania.

Skutkiem traumy jest zmiana reakcji organizmu człowieka, który do sytuacji nienormalnej, niecodziennej reaguje normalnie. Np. kiedy ktoś w dzieciństwie doświadczał agresji słownej ze strony rodzica, w życiu dorosłym agresję słowną będzie traktował jako coś normalnego.

Warto zaznaczyć, iż na traumy szczególnie podatne są osoby wysoko wrażliwe tzw. WWO. Z racji tego, iż są nadreaktywne bardzo łatwo przekroczyć ich granicę stresową i często bardzo dotkliwie doświadczają urazów jako dzieci, a później jako dorosłe osoby.

Przebycie traumy, czyli urazu emocjonalnego jest ściśle związane z poziomem wrażliwości jaki posiadamy. Taka sama sytuacja dla jednego będzie sytuacją bolesną, wręcz dramatyczną, dla drugiego lekkim zawirowaniem, które nie pozostawi śladu w psychice. Dlatego też nie osądzajmy ludzi, czy ich cierpienie jest rzeczywiste, gdyż każdy odczuwa subiektywnie, według siebie.

Sytuacji traumatycznych możemy przeżyć kilka w ciągu naszego życia. Ślady tych urazów posiada wiele osób, które są często nieuświadomione, a predysponują do podejmowania takich, a nie innych niekorzystnych decyzji.

W życiu dorosłym możemy mieć problem z:

– nawiązaniem bliskich i satysfakcjonujących relacji z innymi;

– niskim poczuciem wartości;

– niską samooceną;

– odczuwaniem lęku społecznego;

– zbyt emocjonalnego reagowania na sytuacje trudne, stresowe;

– niestabilnością emocjonalną;

– lękiem przed porzuceniem, a w konsekwencji unikaniem bliskości emocjonalnej;

– brakiem własnego zdania lub słabą wiarą w nie;

– chwiejnym poczuciem bezpieczeństwa i stabilizacji;

– desperackim „uczepieniem się” toksycznej osoby;

– spotykaniem i nawiązywaniem relacji z toksycznymi osobami;

– popełnianiem stale tych samych błędów życiowych – efekt błędnego koła.

Powyżej wymieniono tylko część objawów, po których możemy sądzić, iż w dzieciństwie przeżyliśmy uraz emocjonalny. Kiedy nasze życie wciąż nie układa się jak byśmy chcieli i odnajdujemy część powyższych objawów, warto zasięgnąć konsultacji z psychologiem lub psychoterapeutą. Oni postarają się nam pomóc i wskazać możliwe obszary naszego życia, które wymagają „przemeblowania”.

Opracowała: Natalia Weryńska

Z manipulacjami mamy do czynienia częściej niż nam się wydaje. Sami nawet nieświadomie możemy kogoś manipulować. Czym więc jest manipulacja? Manipulacją nazywamy stosowanie pewnych zachowań i technik podczas rozmowy, aby osoba manipulująca osiągnęła swój cel, często odmienny od drugiej osoby, z którą się komunikuje. Jakich technik używa? Ukrywa swoje prawdziwe pobudki, wpędza rozmówcę w poczucie winy lub w tzw. „kozi róg”, czy wymusza coś na kimś albo zastrasza kogoś. To tylko niektóre z form manipulacji. Manipulacja ma to do siebie, że ciężko ją zauważyć, gdy jesteśmy jej poddawani. Manipulacją może być również sytuacja w związku kiedy przestajemy się do drugiej osoby odzywać do momentu kiedy wykona to, czego oczekujemy. Mówiąc ogólnie manipulacje opierają się na nieszczerości i nieuczciwości. Każdy człowiek prędzej czy później doświadcza manipulacji. Jej wszechobecność i potoczne stosowanie nie pozostawia innego wyjścia niż próba jak najlepszego i najszybszego rozpoznania jej. Im wcześniej uda nam się dostrzec manipulacje, tym mamy większą szansę, że nie zostaniemy wykorzystani lub zrobimy to co było celem manipulatora. 

Poniżej kilka wskazówek, aby nie dać się wplątać w gierki manipulatora: 

1) Bądźmy wyczuleni, czy aby nasz rozmówca wzbudza w nas zaufanie. Bardzo prawdopodobne, że już pierwsze wrażenie będzie pomocne, czy możemy zaufać danej osobie. Jeżeli coś będzie podpowiadać nam, że nasz rozmówca coś ukrywa, dobrze jest utrzymać dystans do takiej osoby. Tym bardziej kiedy ktoś jest nieszczery. Osoba fałszywa dużo łatwiej i szybciej może nas zmanipulować, np. osoba, którą krótko znamy, prosi nas o pożyczkę, jednocześnie nie podaje wiele szczegółów na co ma przeznaczyć pieniądze i nie potrafi konkretnie odpowiedzieć na pytanie, kiedy będzie w stanie zwrócić pieniądze.  

2)  Brak konsekwencji działania. Kiedy ktoś jedno mówi, drugie robi, może mieć jakieś ukryte pobudki, dlatego zachowuje się w określony sposób. Jest to oznaka niespójności, która budzi podejrzenia. Warto skonfrontować taką osobę i obserwować jak zareaguje. Jeśli będzie zaprzeczać  i  tłumaczyć się, nie rokuje to dobrze. Lepiej przyglądać się jej zachowaniom z większą uważnością. Przykładem może być mężczyzna, który od kilku miesięcy obiecuje kochance, że rozwiedzie się z żoną i będą mogli być razem, w rzeczywistości może pragnąć jej tylko do zaspokojenia swoich potrzeb seksualnych i nie zamierza rozwodzić się z żoną. 

3) Często zdarza się, że ktoś zaczyna się z nami kolegować/przyjaźnić dla konkretnego celu, aby uzyskać określonego profity. Jeśli podejrzewamy o to nowego znajomego, dobrze sprawdzić, czy jest przy nas z powodu zaspokojenia własnych celów, czy również dla naszej osoby, np. kiedy awansujemy na wyższe stanowisko, nagle osoba, która nie do końca okazywała nam swoją sympatię, teraz jest dla nas bardzo miła i pomocna. 

4) Zdarzają się sytuację, kiedy popełniony zły czyn jest usprawiedliwiany czy umniejszamy przez sprawcę. Takie zachowanie kwalifikuje się pod manipulację, ponieważ osoba, która „nabroiła” nie bierze odpowiedzialności za swoje czyny i próbuje zniwelować jej szkodliwość. Próbuje emocjonalnie wpłynąć na osobę „karzącą” i wywalczyć najmniejszą możliwą karę, bądź też uniknąć jej. Może mieć to również związek z tym, że osoba ta nie chce przyznać się przed samą sobą, że tak postępuje. Wypiera, że coś co robi może być niewłaściwie. Warto zastanowić się jaki był jej rzeczywisty cel. Na przykład mąż usprawiedliwia zdradę jako brak spędzania czasu z żoną i obwinia ją za zaistniałą sytuację.  

5) Może jesteś osobą o dobrym sercu i lubisz pomagać innym. Cóż.. W kwestii podatności na manipulacje zbierasz niestety najwięcej punktów. Wiele osób będzie wykorzystywało Cię do wyręczania w codziennych sytuacjach. Jako, że masz wrodzony wysoki poziom empatii  i dużą chęć pomagania, często możesz ulegać działaniom manipulatora.. Pamiętaj jednak, aby stawiać granice innym i dbać o własną przestrzeń. To, że masz wolny czas, nie znaczy, że masz go przeznaczać na pomoc innym, możesz po prostu poleniuchować i zadbać o siebie. Np. ktoś mówi słowa w stylu “przecież Ty zawsze jesteś taka dobra, proszę Cię o przysługę ostatni raz.” 

6) Uważajmy na osoby, których komplementy zaznaczają się zbyt mocno i słyszymy je, aż “dziwnie” zbyt często. Przyjmowanie miłych słów czy je wyrażanie jest jak najbardziej pożądane i nie ma w tym nic podejrzanego, jednak, jak głosi słynne powiedzenie Pitagorasa “Nic w nadmiarze”. Kiedy zaczynamy w tym wszystkim czuć niesmak warto zachować dystans i zastanowić się z jakiego powodu spotyka nas, aż taka słodycz z ust drugiego człowieka. 

Podsumowując, można by bez końca przytaczać przykłady czy sytuacje, gdzie człowiek może spodziewać się manipulacji. Prawdę mówiąc, ciężko jest od razu i zawsze prawidłowo rozpoznać manipulację. Jeśli wydarzy się coś co wzbudzi naszą podejrzliwość do danej osoby, lepiej delikatnie zdystansować się i obserwować. Jeśli nie zasługują na nasze zaufanie, prędzej czy później udowodnią to swoim zachowaniem. Na ostrożności dobrze jest mieć osoby, przy których czujemy, że nie pokazują nam siebie w całości. Fałsz, nieuczciwość, obłuda, nieszczerość to przymioty ludzi, których należy się wystrzegać, a przynajmniej od razu wyznaczyć własne granice i mieć szeroko otwarte oczy. 

Opracowała: Natalia Weryńska

Miłość…. Czymże ona jest? Ile ludzi, tyle odpowiedzi. Każdy widzi ją inaczej, inaczej doświadcza, inaczej tłumaczy. Jedni twierdzą, iż to obezwładniające uczucie, pełne iskier, namiętności, zwrotów akcji. Inni biorą ją za świadomy wybór osoby, z którą chcemy spędzić resztę życia. A co z przyjaźnią? Czy jest jeszcze w tym wszystkim miejsce dla relacji przyjacielskiej? Czy te dwa pojęcia, stany są przeciwieństwem czy dopełnieniem? A może zaczyna się od miłości, a kończy na przyjaźni?

Jakie są składowe miłości? Przyjrzyjmy się etapom zakochania.

Na początku znajomości zwykle mówimy o zauroczeniu. Jakaś cecha lub cechy charakteru, wyglądu, sposobu bycia, zachowania, światopoglądu czy wspólne pasje i hobby sprawiają, że zaczynamy zwracać uwagę na daną  osobę. Co więcej, od razu pojawiają się nam w głowie przyjemne uczucia i bardzo pozytywnie odbieramy tego człowieka. Będąc zainteresowanym, chcemy przebywać częściej razem, poznawać się i obserwować nawzajem. Kiedy wszystko idzie w dobrym kierunku i w dalszym ciągu jesteśmy zainteresowani tą osobą to nasze uczucia są coraz silniejsze i zauroczenie przekształca się w zakochanie.

Tutaj emocje eksplodują. To ten czas, kiedy wystarczy spojrzenie między dwojgiem zakochanym, a oni wiedzą o co chodzi. Porozumiewają się bez słów – a przynajmniej tak sądzą. Świat staje się piękniejszy, problemy przestają istnieć, doświadczamy „motyli w brzuchu” .Podczas tego etapu, zakochani dużo czasu spędzają razem, na wspólnych wyjazdach, randkach, spacerach… Stają się sobie coraz bliżsi i zaczynają snuć plany o wspólnej przyszłości. Podejmują decyzję o budowaniu związku, stają się parą, zamieszkują razem i w ten sposób przechodzą do kolejnego etapu  – związku kompletnego.

Na tym etapie zakochanie może utrzymywać się przez kilka lat, lecz w końcu „motyle odlatują”. Zostajemy sami „my” i zaczynamy patrzeć na siebie bardziej realistycznie. Dostrzegamy wady drugiej osoby, jej przyzwyczajenia, które już nie śmieszą nas, a denerwują. Wymagamy od partnera współpracy, wsparcia, podziału obowiązków i często przeżywamy rozczarowania. Konflikty mogą zacząć się mnożyć w nieoczekiwanym tempie, wzrasta niezadowolenie ze związku i pojawiają się myśli o rozstaniu. Spada satysfakcja ze wzajemnej więzi uczuciowej, spada także poziom namiętności. Jesteśmy w kluczowym momencie związku, jeśli nie zaczniemy współpracować i szukać rozwiązań, jest duże prawdopodobieństwo, iż związek się rozpadnie lub wypali.

Oczywiście związek może się rozpaść formalnie, ale często się tak nie dzieje. Częściej natomiast miłości już nie ma, a więc uczuciowej więzi, ciepła, troski, wsparcia, jest tylko związek na zasadzie: mieszkają razem, ale żyją osobno.Zdarza się, że istnieją małżeństwa, gdzie relacji od jakiegoś czasu już nie ma, mimo to z racji kulturowych czy przyzwyczajenia lub przywiązania partnerzy nie decydują się na rozstanie czy rozwód.

Od momentu pojawienia się problemów jest jeszcze druga droga, mianowicie nawiązanie relacji przyjacielskiej z partnerem/małżonkiem. Co prawda przyjaźń ze swoim wybrankiem można już kształtować od czasu poznawania się, nie mniej jednak wiele par tego nie robi. Naukowo dowiedziono, iż pary, które od początku wypracowały sobie związek na zasadzie nie tylko namiętności, ale też przyjaźni, są szczęśliwszym związkiem. Ich satysfakcja jest większa oraz razem są w stanie przetrwać wiele prób. Taka para traktuje się z szacunkiem, dba o własne zainteresowania. Chemia jest między nimi, lecz jako jeden ze składników ich relacji, a nie na pierwszym miejscu. Jeśli w początkowej fazie znajomości nie zadbaliśmy o przyjaźń, mamy okazję zrobić to właśnie teraz, kiedy już „spadły nam różowe okulary”.

Po przepracowaniu nieporozumień, jesteśmy w stanie przez długie lata, a nawet do końca życia czerpać zadowolenie ze wzajemnej relacji. Pamiętajmy, że przepracowanie raz problemów nie wystarczy, ponieważ będą one pojawiać się dalej w przyszłości, dlatego też walczmy o naszą relację cały czas. Starajmy się być dla siebie wsparciem, otoczmy się czułością i szacunkiem. Przyjaźń w małżeństwie czy stałym związku to piękna więź, która idealnie dopełni miłość.

Wracając do pytania z tematu artykułu można wywnioskować, iż zarówno miłość, jak i przyjaźń są nam  potrzebne, aby stworzyć szczęśliwy związek.

Opracowała Natalia Weryńska

Ciągłość zmian jest wpisana w ludzkie życie. Bez zmian nie ma rozwoju. Mimo, iż są one pożądane z psychologicznego i rozwojowego punktu widzenia,  to mogą u człowieka budzić  strach, obawę i niepewność. Dlaczego boimy się zmiany? Zmiana oznacza przejście z tego, co było, w coś nowego, nieznanego. Jest to dla nas pewnego rodzaju nowość. Co dokładnie podczas zmiany może budzić naszą niepewność? Wpływ na to może mieć:

1. Utrata stabilności i poczucia bezpieczeństwa. 

Gdy następuje zmiana w naszym życiu, często czujemy jakbyśmy „tracili grunt pod nogami”. Tracimy pewność siebie. Czujemy jakbyśmy coś stracili. Dłuższy czas utraty stabilności wywołuje w nas niepokój. Pragniemy desperacko wyjść z takiej sytuacji. 

2. Niepewność jutra. 

Czas zmian powoduje, iż nie wiemy jak potoczy się nasze życie. Patrzymy niepewnie w przyszłość. Wiąże się to także z niepewnością finansową, następnie rośnie frustracja i rodzą się konflikty.

3. Nowe wyzwania przed nami.

Zmiana wymusza podjęcie wyzwań, decyzji, które nierzadko stawiają nas w nowej sytuacji. Potrzeba nam energii oraz samozaparcia, aby brnąć w nieznane. To z kolei zmniejsza naszą efektywność przy codziennych obowiązkach i niezmiernie szybko pojawiają się nieporozumienia. 

4. Chęć zatrzymania tego co było 

Jak desperacko i usilnie trzymamy się tego co było, wiemy my sami. „Niby, to co mieliśmy, nie było idealne, ale po co zmieniać, jeszcze zmieni się na gorsze”. Takie słowa wypowiadane są „jak mantra”. Trudno nam się zmieniać, ponieważ zmiany niosą za sobą coś czego nie znamy. Mamy prawo się tego obawiać.

Czy zmiana musi oznaczać coś złego, gorszego? 

Przejście ze starego na nowe, nie zawsze oznacza pogorszenie. Gdyby tak było, rewolucja przemysłowa stałaby się fiaskiem. Wszyscy jednak zgodnie uznają, iż dało to początek nowej rzeczywistości. Zastąpienie ręcznych przędzy przez maszyny parowe to tylko jeden z przykładów zmian jakie dokonały się i dokonują nadal od ogromnego przełomu nazwanego rewolucją przemysłową. Czy ludzie nie bali się tych zmian? Owszem. Obawiali się, iż maszyny zajmą pracę ludzi. Natomiast patrząc z innej perspektywy, nie mielibyśmy dzisiaj tylu udogodnień technicznych, informatycznych. Nasze społeczeństwo stałoby w miejscu, gdyby nie wynalazki, a więc rzeczy nowe, do których wiele osób podchodziło z rezerwą czy nawet odrzucało je jako nic nie warte. 

Tak samo jest w życiu. Zmiany były, są i będą. Nie jesteśmy w stanie tego zmienić czy uniknąć. Przypomina nam o tym biologia. Nasze ciała się zmieniają, nasza skóra zaczyna się marszczyć, nasze włosy siwieć, nasze siły niknąć, nasze zdrowie blaknąć… Jest coś jeszcze, to MY mamy wpływ jak będziemy reagować na zmiany w naszym życiu. My decydujemy, czy będziemy tkwić w niezadowoleniu i rozczarowaniu w stosunku do otaczającej nas rzeczywistości, czy zdobędziemy się na  akceptację na zmiany, na ruch. Zapytaj się siebie, czy masz w sobie akceptację na zmiany w Twoim życiu, które niekoniecznie będą po Twojej myśli. 

Patrząc wstecz na własne życie, niejedna osoba śmiało mogłaby przyznać, że zmiana jaka ją spotkała przyniosła więcej dobrego, niż się spodziewała. Tak się często dzieje. Lęk przed zmianą tak naprawdę oddziela nas od, być może, lepszej rzeczywistości. Skoro nie unikniesz zmian, może przyjmiesz je jako nadzieja na lepsze jutro?

Opracowała: Natalia Weryńska

Zdrada… Myślę, że nie trzeba tłumaczyć czym ona jest. Jej gorzki smak zna każdy, kto jej doświadczył. Życie traci sens, kolory bledną, melodie, które wcześniej unosiły nas nad ziemią, teraz jeszcze bardziej dobijają. W związku często nie myślimy o zdradzie, lecz kiedy dotyka nas, to czujemy, że tracimy grunt pod nogami. „Między nami wszystko było w porządku”, „myślałam, że mamy swój najlepszy czas, a tutaj taki cios”. Dopiero po fakcie zdajemy sobie sprawę, iż nie było tak kolorowo jak myśleliśmy. Zastanawiamy się co poszło nie tak. „Gdzie zawiniłam/zawiniłem?”. Zaczynamy się obwiniać o przeróżne kwestie, często związane z niewystarczającą ilością spędzanego wspólnie czasu i zaangażowaniem jaki się poświęcało relacji. Zdarzają się osoby gotowe wybaczyć i spróbować na nowo, inni chcą jak najszybciej zakończyć relacje. 

Zatem zdrada to objaw czy skutek problemów w relacji? Przyjrzyjmy się przykładowej historii.

Mamy małżeństwo z trzyletnim stażem. Oboje byli bardzo zakochani jako para. Ona pochodzi z rodziny, głęboko związanej z tradycjami, dla której rodzina to świętość i przypisują jej największą wartość. On już nie jest takim tradycjonalistą, jednak zgadza się, że rodzina jest najważniejsza. Mimo początkowego zrozumienia i zaangażowania w budowaniu relacji małżeńskiej obu stron, narodziny dziecka wiele zmieniły. Potrzeba stałej opieki nad nowym członkiem rodziny oddaliła emocjonalnie małżonków. Ona udała się na urlop macierzyński. On pracował dalej, jednak po pewnym czasie musiał zmienić firmę i trafił do korporacji, gdzie szybko złapał wspólny język z współpracownikami, a w szczególności z młodą, atrakcyjną rozwódką. Z racji powtarzających się kłótni z żoną, coraz bardziej wtajemniczał swoją koleżankę z sprawy osobiste. Bardzo ją lubił i dobrze się rozumieli, jednak nie chciał niczego więcej. Wystarczał mu wspólnie spędzony czas i rozmowy. Z czasem coraz bardziej oddalał się od żony. Podczas wyjazdu służbowego, kiedy pokłócił się z żoną przez telefon, zdradził ją z koleżanką z pracy. Sami nie dowierzał, że tego dokonał. Było mu bardzo wstyd i jak tylko wrócił do domu wyznał żonie, że dopuścił się zdrady. Żona była w szoku. Początkowo chciała się rozwieść, lecz przeprosiny męża i zapewnienia, że to się nie powtórzy sprawiły, iż postanowiła dać mu drugą szansę. Razem poszli na terapię małżeńską.

Dalsza część historii jest nieistotna, ponieważ my skupiamy się jaką rolę pełni zdrada w relacji, objawu czy skutku?

Punkt widzenia zależy od punktu siedzenia. Z jednej strony zdrada w powyższej historii była objawem problemów pojawiających się pomiędzy małżonkami. Brak rozmów i emocjonalne oddalenie się od siebie spowodowało chłód pomiędzy małżonkami, a w rezultacie szukanie przez męża zrozumienia i wsparcia u innej kobiety. Oczywiście nie rzecz w tym, aby usprawiedliwiać zdradę, lecz wina zawsze leży pośrodku. W jakimś stopniu zawiniła żona i w jakimś mąż. Zdrada była jednym z objawów ich coraz uboższej pod względem jakościowym relacji. Na szczęście razem udali się na terapię, która pomoże im odbudować związek.

Natomiast z drugiej strony zdrada może być odebrana jako skutek kulejącej relacji. Brak bliskości przez dłuższy czas doprowadził do zdrady. Pokazuje ona, że już od dawna nie układało się pomiędzy małżonkami. Punktem kulminacyjnym całego napięcia, nieporozumień była zatem niewierność męża. Każda kłótnia była niczym cegiełka budująca mur pomiędzy żoną i mężem. Zdrada może oznaczać, choć nie w tej historii, koniec jakieś relacji. Nie zawsze dwoje ludzi dochodzi do wniosku, że chce spróbować jeszcze raz.

Jak widać, nie jest łatwo jednoznacznie określić czy zdrada jest objawem czy skutkiem problemów w relacji. Dużo zależy od interpretacji danej historii. Pewne jest, iż zdrada niesie wiele spustoszenia i cierpienia. Dla jednych jest bolesnym przebudzeniem i mobilizacją do walki o relację, dla drugich definitywnym jej końcem.

Opracowała: Natalia Weryńska

Któż nie pamięta mitu o Narcyzie z mitologii greckiej omawianego podczas lekcji języka polskiego?

Narcyz był pięknym młodzieńcem, którego uwielbiały wszystkie nimfy, a w szczególności Echo. Niestety Narcyz odrzucił uczucia Echo, która w zemście sprawiła, iż zakochał się on we własnym odbiciu. Młody chłopak, kiedy pewnego dnia zobaczył swoje odbicie w tafli wody, tak bardzo się sobą zachwycił, że zakochał się w sobie i nie chciał odchodzić od źródła. W konsekwencji umarł z tęsknoty za sobą, tam, gdzie tkwił przy swoim odbiciu. Stąd pochodzi określenie „narcyza” jako osoby przesadnie zapatrzonej w siebie i swoje zalety, nie empatycznej, dążącej do zaspokojenia wyłącznie własnych potrzeb. W dzisiejszych czasach obserwujemy coraz więcej sytuacji, gdzie wygrywa egoizm. Ludzi często interesują ich własne sprawy i niechętnie dzielą się z innymi. Szczególnie u młodzieży obserwowane są zachowania świadczące o dążeniu do własnych potrzeb, które często wiążą się tylko z wymiarem materialnym. Zainteresowanie wartościami altruistycznymi nie jest modne wśród młodych osób, wolą oni wieść życie pełne zabaw i rozrywek, a to przecież oni będą kształtować przyszłą rzeczywistość, zatem czy jako dorosłe osoby nie powinniśmy interweniować?

Czy obecnie obserwujemy pokolenie samych narcyzów?

Aktualnie istnieje spora grupa młodzieży, której wartości coraz częściej przeczą duchowi solidarności czy budowaniu wspólnego dobra. Brakuje im empatii do innych ludzi. Skupiają się wyłącznie na sobie i trudno wpoić im ducha wspólnej odpowiedzialności za skupieniem się na wartościach wypływających z miłości do innych. Dlaczego? Po części winne są czasy w jakich dzisiejsza młodzież dorasta. Kultura konsumpcjonizmu zagościła na dobre w naszych czasach i za główny cel obrała sobie posiadanie wszelkiego rodzaju dóbr, jako środek do szczęścia. Bardzo trudno przeciwstawiać się prądom, które mocno wpisały się w światopogląd otoczenia. Potrzeba i chęć posiadania powoduje, iż człowiek szukający przyjemności, odwraca się od innych i skupia się na samotnym dążeniu do dóbr materialnych.

Co może mieć na to wpływ?

Rozwój technologiczny i powszechny dostęp do telefonów, laptopów i Internetu sprawiły, iż zabawy na dworze zastąpione zostały oglądaniem niekończących się kreskówek. Dzieci zamiast uczyć się nawiązywać relacje, spędzają czas na „serfowaniu” w Internecie. W konsekwencji następuje alienacja społeczna, która w żaden sposób nie zachęca do postawy altruistycznej.

Rodzice mają swój wkład w wychowanie dzieci, a więc mają wpływ na przekazywany wzorzec zachowania. Jeśli ważne są dla nich tylko ich własne potrzeby, uczą tego samego własne dzieci. Dzieci, jako świetni obserwatorzy i naśladowcy bardzo szybko przejmują wzorce rodziców. Niezaspokojone emocjonalne potrzeby dzieci skłaniają ich w dorosłym życiu do postaw narcystycznych. Warto przypominać sobie, że to my dorośli jesteśmy odpowiedzialni, jakie wartości przekażemy przyszłym pokoleniom.

Młodzież sama w sobie nie jest zła, lecz brakuje ludzi, którzy wskazaliby drogi, jakimi mogliby podążać. Mówi się, że mamy kryzys wartości. Poniekąd to prawda. Z drugiej strony kryzysy zawsze były i będą, ważne, aby pouczać i pobudzać myślenie młodych osób. Jest w nich ogromny potencjał, jednak zagrożony zmarnowaniem. Brak autorytetów niesie zbyt wiele niebezpieczeństw, kiedy pojawiają się tzw. „ludzie na topie” – celebryci, których nie interesuje podążanie za wartościami wyższymi.

Jak można to zmienić?

Istotne, aby człowiek uświadomił sobie, iż nie jest on centrum świata. Tak, posiada pewien niepowtarzalny indywidualizm, jednak żyje w społeczeństwie, w otoczeniu innych. Bez ludzi współtowarzyszących traci cały swój sens egzystencjalny. Swego czasu został przeprowadzony przerażający eksperyment, który polegał na zaprzestaniu, wobec noworodków, rozmów czy jakiegokolwiek innego kontaktu za wyjątkiem zaspokojenia potrzeb fizjologicznych. Okazało się po krótkim czasie, że dzieci, które nie dostawały żadnego komunikatu z otoczenia, umierały. Koszmarny eksperyment pokazuje jak bardzo więź z otoczeniem jest ważna dla człowieka.

Na szczęście stale spotkać można wiele ludzi, którzy propagują wartości będące opozycją  narcyzmu. W ostatnim czasie wzrasta świadomość Polaków i coraz chętniej poszukują wiedzy, która kształtuje ich większą otwartość na drugiego człowieka. Często postawy narcystyczne wywodzą się z lęku przed otoczeniem oraz niewiedzy, iż życie razem we wspólnocie i wzajemna troska nie są oznaką słabości, a miłości. Istnieje wiele kursów czy szkoleń, które pomagają odkrywać prawdziwe szczęście.

Wydaje się, że największym wyzwaniem jest rozpowszechnianie edukacji na tematy egzystencjalne, które wskazywałyby na wartości nieprzemijające, dla których warto poświecić życie. Mimo deficytu autorytetów, młodzi ludzie zainteresowani podążaniem drogą naprzeciw sławy i bogactwa, w końcu znajdują osoby, którzy udowadniają swoim życiem, iż dzielenie się z drugim nie musi wiązać się z życiem nudnym i zacofanym. Ich przykład jest niczym drogowskaz, w jakim kierunku podążać, aby w pełni rozwinąć własne człowieczeństwo, które jest zaprzeczeniem narcyzmu. Wiele świętych ludzi pokazało, iż życie według zasad moralnych wiąże się z pięknym i pełnym przeżywaniem, pomijając religijne względy, które nieodzownie się z tym łączą.

Czy aktualnie jesteśmy świadkami pokolenia narcyzów?

Cóż, trudno jednoznacznie określić. Zawsze były obecne dwie grupy ludzi, które zajmowały skrajne stanowiska, a więc czyści narcyzi oraz altruistyczne jednostki. Głównym wysiłkiem należy obrać staranie, aby edukować młode osoby o wartościach i jakie skutki powoduje życie według nich. Wszystko powinno być naznaczone wolnością i miłością do młodzieży. Są oni, jak nieoszlifowane diamenty, które poddane odpowiedniej obróbce okażą się bezcennymi brylantami. Na obróbkę składają się cierpliwość, miłość, rozmowa i przykład. To my dorośli jesteśmy odpowiedzialni za pomyślny proces szlifowania.

Opracowała: Natalia Weryńska